Ηγέτης γεννιέσαι ή γίνεσαι;

Ο CEO του Ομίλου Adecco Ελλάδος, Κωνσταντίνος Μυλωνάς, μιλά στο protothema.gr για την έννοια της ηγεσίας εν μέσω κρίσης και σκιαγραφεί το προφίλ του χαρισματικού διοικούντος

Σήμερα, οι ηγέτες καλούνται περισσότερο ίσως από κάθε άλλη φορά, να αναθεωρήσουν τις πρακτικές τους και να χαράξουν στρατηγικές που θα δώσουν λύσεις σε κρίσιμα ζητήματα που προέκυψαν από τις σαρωτικές αλλαγές που επέφερε η παγκόσμια οικονομική κρίση στην κοινωνία, τους σύγχρονους οργανισμούς και τις επιχειρήσεις. Κι ενώ οι συζητήσεις επικεντρώνονται στο τι είδους λύσεις πρέπει να δοθούν στα φλέγοντα μέτωπα για να προχωρήσουμε μπροστά, το ερώτημα που διχάζει τις απόψεις είναι το αν υπάρχουν αυθεντικές ηγετικές προσωπικότητες ικανές να διαχειριστούν καίρια προβλήματα, να εμπνεύσουν, να ασκήσουν επιρροή, να δημιουργήσουν αξίες και να λειτουργήσουν ως πρότυπα. Άνθρωποι χαρισματικοί που θα μπορούν να αναπροσαρμόζουν τη στρατηγική τους και να λαμβάνουν αποφάσεις αποτελώντας σταθεροποιητικό και εξισορροπητικό παράγοντα εντός και εκτός του χώρου δράσης τους. Από αυτή τη διχαστική τάση βέβαια προκύπτει και ακόμα ένα ερώτημα: ο ηγέτης γεννιέται ή φτιάχνεται;

Καθηγητές στρατηγικών σπουδών διατείνονται ότι η τύχη ενός κράτους ή μιας μεγάλης επιχείρησης δεν πρέπει να αφήνεται στην τυχαία ύπαρξη (ή μη ύπαρξη) ενός χαρισματικού ηγέτη. Η ηγεσία διδάσκεται και εξελίσσεται με την εκπαίδευση και την εξάσκηση, λένε, και μαζί τους συμφωνεί ο CEO του Ομίλου Adecco Ελλάδος, κ. Κωνσταντίνος Μυλωνάς. «Κάποιοι μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο προικισμένοι από τη φύση με εκείνα τα προσωπικά χαρακτηριστικά που τους βοηθούν να ξεχωρίσουν. Και οι πιο προικισμένοι όμως αν δεν «εκπαιδευτούν», δεν εξελίξουν τα χαρίσματά τους, δεν θα καταφέρουν να φτάσουν πολύ ψηλά. Αντίθετα, έχουμε δει λιγότερο προικισμένους, αλλά με πείσμα και πάθος γι’ αυτό που κάνουν, να «εκπαιδεύονται» στον ρόλο του ηγέτη, να αξιοποιούν την κάθε εμπειρία και να διαπρέπουν. Η ικανότητα αποτελεσματικής ηγεσίας είναι αποτέλεσμα προσωπικής προσπάθειας για συνεχή βελτίωση και ανάπτυξη» δηλώνει ο ίδιος στο protothema.gr.

Ποια είναι ωστόσο τα χαρακτηριστικά εκείνα που παραπέμπουν στον χαρισματικό ηγέτη μιας επιχείρησης; Σύμφωνα με τον CEO του Ομίλου Adecco Ελλάδος «ο χαρισματικός ηγέτης: Είναι διορατικός. Έχει όραμα. Αναγνωρίζει την αξία του ανθρώπου. Έχει ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη, αφουγκράζεται τις ανάγκες των ανθρώπων γύρω του, μοιράζεται συναισθήματα μαζί τους, κατανοεί τη συμπεριφορά και τα κίνητρά τους. Πιστεύει στην αμφίδρομη, συχνή και αποτελεσματική επικοινωνία με τους συνεργάτες του. Είναι χαρισματικός ομιλητής. Αποτελεί πηγή έμπνευσης. Πιστεύει στην ομαδικότητα και είναι και ο ίδιος ικανός να εργαστεί ομαδικά. Αναλύει αποτελεσματικά το ανταγωνιστικό περιβάλλον και δημιουργεί αξία στην υπό στόχευση αγορά».

Υπάρχουν σήμερα ηγετικές φυσιογνωμίες ή έχουν εκλείψει σε σχέση με το παρελθόν; «Ηγετικές φυσιογνωμίες υπάρχουν σε όλους τους τομείς, στον επιχειρηματικό κόσμο, στον τομέα της υγείας, στην πολιτική, στη θρησκεία ακόμα και σε μία παρέα. Ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους, σκέφτονται και ενεργούν διαφορετικά, συναρπάζουν με τις ιδέες και τη συμπεριφορά τους. Είναι εκείνοι τους οποίους οι υπόλοιποι ακολουθούν συνειδητά και όχι επειδή το προστάζει κάποια εξουσία. Για να ξεχωρίσεις φυσικά χρειάζεται θάρρος, δύναμη και πειθαρχεία. Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν ηγέτες που έχουν διάρκεια στον χρόνο, ενώ συναντάμε και εκείνους που οι περιστάσεις τους έφεραν σε κάποια ηγετική θέση, αλλά χωρίς οι ίδιοι να έχουν τη «στόφα» του ηγέτη. Οι δεύτεροι δεν θα μπορέσουν να κρατηθούν στην κορυφή για πολύ.

Σε επίπεδο κρατών, σήμερα, υπάρχει επιτακτική ανάγκη για ανθρώπους με σθένος, πρόθυμους να ορθώσουν ανάστημα και να μας καθοδηγήσουν με όραμα στο μέλλον».

Η Ευρώπη και η Ελλάδα έχει υποστεί μια από τις πιο καταστροφικές οικονομικές κρίσεις των τελευταίων ετών, γεγονός που έχει επηρεάσει τις λειτουργίες αλλά και τους ίδιους τους ανθρώπους των εταιρειών. Πώς θα πρέπει ένας «πραγματικός ηγέτης» να διαχειριστεί μια κατάσταση κρίσης; «Ένας ηγέτης πρέπει εκτός των άλλων να είναι διορατικός και να μπορεί να προβλέψει οποιαδήποτε πιθανά προβλήματα. To crisis management στην εποχή μας είναι ολόκληρη επιστήμη και φυσικά, δεν είναι ευθύνη μόνο του ηγέτη, αλλά μιας εξειδικευμένης ομάδας που καλείται να φτιάξει ένα αποτελεσματικό πλάνο διαχείρισης πιθανής κρίσης. Όταν εμφανίζεται ένα απροσδόκητο πρόβλημα στις επιχειρήσεις, είτε λόγω εσωτερικών είτε λόγω εξωτερικών παραγόντων, οι ηγέτες οφείλουν να είναι ήδη προετοιμασμένοι, ώστε να γνωρίζουν ποιες επιλογές και πόροι είναι διαθέσιμοι για να βοηθήσουν στην επίλυσή του. Διαφορετικά, χάνεται πολύτιμος χρόνος, κατά τη διάρκεια του οποίου η κρίση μπορεί να μεγεθυνθεί.

Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών έχει παρουσιάσει δύο ξεχωριστές προκλήσεις για τους ηγέτες του επιχειρηματικού κόσμου: Πρώτη πρόκληση, η επιβίωση της εταιρείας και δεύτερη, η διατήρηση της λειτουργικότητάς της μέχρι την οικονομική ανάκαμψη. Αυτή τη στιγμή, τα περισσότερα στελέχη επικεντρώνονται στην πρώτη. Στην πιο δύσκολη ίσως οικονομική κρίση που είχε να αντιμετωπίσει ο κόσμος εδώ και πολλές δεκαετίες, υπάρχουν ηγέτες που δεν αφιερώνουν αρκετό χρόνο για να δουν τη μεγάλη εικόνα και να προετοιμαστούν σε βάθος χρόνου. Είναι πολλοί εκείνοι που απλώς προσπαθούν για το σήμερα. Ευθύνη όμως του ηγέτη είναι να εξασφαλίσει το αύριο».

Υπάρχει διαφοροποίηση στους «παραδοσιακούς» ηγέτες και σε εκείνους που είναι πλήρως εναρμονισμένοι με την εποχή της άνθησης των επιχειρήσεων στο Διαδίκτυο (dot.coms);  «Τα βασικά χαρακτηριστικά ενός ηγέτη παραμένουν αναλλοίωτα στον χρόνο. Ωστόσο, στην εποχή της τεχνολογικής έκρηξης, της καινοτομίας και της παγκοσμιοποίησης, τα στοιχεία που καθορίζουν την αποτελεσματικότητα ενός ηγέτη είναι η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα. Η ικανότητα να αντιλαμβάνεται έγκαιρα την ανάγκη για αλλαγή και να προσαρμόζεται γρήγορα στις νέες συνθήκες».

«Πολύ συχνά αναδεικνύονται μέσα από τα talent pools των εταιρειών ηγετικές φυσιογνωμίες, οι οποίες αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης. Εξελίσσονται μέσα στον οργανισμό και βοηθούν με τη σειρά τους στην ανάπτυξή του. Αυτός πρέπει να είναι και ο στόχος: Να υπάρχουν τα απαραίτητα συστήματα, ώστε να αναγνωρίζονται τα ταλέντα, να αναπτύσσονται εντός του οργανισμού και να κινητοποιούνται, ώστε να οδηγούν την εταιρεία σε μεγαλύτερες επιτυχίες».

Πρόσφατη έρευνα του Ομίλου Adecco σε Ευρώπη, Αμερική και Ασία κατέδειξε ότι οι προσωπικές δεξιότητες και η συναισθηματική νοημοσύνη (soft skills) φαίνεται να είναι πιο καθοριστικής σημασίας από τις τεχνικές γνώσεις (hard skills) για τους μελλοντικούς ηγέτες. Ειδικότερα, οι νέοι «ηγέτες» φαίνεται να διαθέτουν σε υψηλό βαθμό δεξιότητες όπως η ομαδικότητα, η ικανότητα δηλαδή να εμπνέουν και να συνεργάζονται ομαλά με τα μέλη μίας ομάδας και η ικανότητα αποτελεσματικής επικοινωνίας, η οποία αναφέρεται στο να μπορεί ο ηγέτης να εκφραστεί με ακρίβεια και σαφήνεια, να είναι χαρισματικός ομιλητής και προσιτός στα μέλη της ομάδας του ανεξαρτήτως θέσης. Αμέσως μετά, ακολουθεί η ευελιξία και προσαρμοστικότητα, η ικανότητα δηλαδή ο ηγέτης να αγκαλιάζει την αλλαγή και να μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί σε αυτή. Στη συνέχεια έρχονται χαρακτηριστικά όπως η καινοτομία, η κριτική σκέψη, ο προσανατολισμός στην επίτευξη του στόχου, η ικανότητα συνεχούς ανάπτυξης γνώσεων, η υπευθυνότητα και η διάθεση για διαρκή πρόοδο. Οι τεχνικές και ειδικές δεξιότητες ακολουθούν των προσωπικών δεξιοτήτων, χωρίς να ακυρώνεται φυσικά η σημασία τους, ενώ υπογραμμίζεται ότι για τα στελέχη με ηγετικούς ρόλους η καλή γνώση πολλών αντικειμένων είναι ουσιαστικότερη από την υψηλή εξειδίκευση σε ένα μόνο πεδίο. Αναφορικά με τις τεχνικές δεξιότητες και γνώσεις, η στρατηγική, η ικανότητα αποτελεσματικής διοίκησης και η γνώση τεχνικών επιχειρηματικής ανάπτυξης αναδεικνύονται ως οι κυριότερες.