Πώς αντιλαμβανόμαστε την έννοια του σπιτιού, πώς αλληλεπιδρούμε με τα άτομα που συμβιώνουμε και ποιες συνθήκες κάνουν αποτελεσματικότερη τη συνύπαρξη στον ίδιο χώρο;
Πώς είναι η καθημερινότητα μέσα στα τετραγωνικά μέτρα που έχουμε επιλέξει για να ζούμε; Πώς αντιλαμβανόμαστε την έννοια του σπιτιού ως χώρο ύπαρξης και τι συναισθήματα βιώνουμε κατά την παραμονή μας μέσα σε αυτό; Αντέχουμε τη συμβίωση; Και πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να τη βελτιώσουμε και να την καταστήσουμε πιο λειτουργική; Μπορεί ο προσωπικός μας χώρος να δείξει ποιοι είμαστε;
22.000 άνθρωποι από 22 χώρες του πλανήτη μίλησαν για τη «ζωή στο σπίτι» τους, στο πλαίσιο της παγκόσμιας έρευνας «Life at Home Report» του κολοσσού ΙΚΕΑ που αναστοχάζεται και δημιουργεί με θέμα την έννοια του σπιτιού, και απάντησαν στην πλειοψηφία τους (55-70%) ότι νιώθουν ευχάριστα όταν περιγράφουν την καθημερινότητά τους στο σπίτι. Στην πραγματικότητα όμως, σύμφωνα με τα όσα προέκυψαν από τη μελέτη, η «ζωή στο σπίτι» δεν αφορά το μέγεθός του ή την περιοχή στην οποία τοποθετείται, αλλά μια βαθύτερη κατάσταση: πρόκειται για το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των ανθρώπινων σχέσεων και της σύνδεσης αυτών με τον χώρο και τα αντικείμενα που μας περιβάλλουν. Το πώς δηλαδή σχετιζόμαστε με τα άτομα με τα οποία συμβιώνουμε και το πώς αυτή η σχέση αντανακλάται στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνουμε το σπίτι μας. Και είναι αυτά τα ευρήματα που οδηγούν την ΙΚΕΑ στην αναζήτηση προσλαμβανουσών για το σχεδιασμό καινοτόμων προϊόντων που λειτουργούν ως «γέφυρα» για μια πραγματική «γνωριμία» με την έννοια του σπιτιού. Διαφορετικά, η φιλοσοφία του Δημοκρατικού Σχεδιασμού, θα ήταν ανέφικτο να γράφει ιστορία εδώ και 75 χρόνια. (αναφερόμενοι στον ορισμό «Δημοκρατικός Σχεδιασμός», μιλάμε για τις πέντε αξίες που «μετουσιώνονται» σε κάθε αγαθό της ΙΚΕΑ και αφορούν στην ποιότητα, την αισθητική, τη βιωσιμότητα, τη λειτουργικότητα και τη χαμηλή τιμή)
Η επίδραση του μινιμαλισμού
Αν και η έννοια του μινιμαλισμού αποκτά όλο και μεγαλύτερο κοινό παγκοσμίως (θέλω να ζω λιτά και ουσιαστικά), οι περισσότεροι δηλώνουν μια σύγχυση ως προς τον τρόπο της υιοθέτησης αυτού του ρεύματος. Παρατηρείται, ότι πολλά σπίτια είναι φορτωμένα με πάρα πολλά και ενδεχομένως μη αναγκαία αντικείμενα, συνθήκη που ευνοεί την ακαταστασία και προκαλεί στρες στους οικούντες. Αυτός άλλωστε είναι και ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους μαλώνουν τα ζευγάρια, σύμφωνα με την έρευνα.
Ο μινιμαλισμός -τα λειτουργικά και απαραίτητα αντικείμενα με τα οποία διαμορφώνουμε τον χώρο μας- συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη οργάνωση του χώρου, στην καλύτερη διαχείριση των συναισθημάτων μας και τελικά στην καλύτερη συνεννόηση με τους συγκατοίκους μας. Ακόμη, δημιουργεί την αίσθηση ότι ζούμε σε μεγαλύτερο χώρο, ο οποίος μπορεί να αξιοποιηθεί σοφότερα για την εξυπηρέτηση των αναγκών μας, γεγονός που δημιουργεί την αίσθηση της ικανοποίησης. ‘Ίσως έτσι εξηγείται και η παγκοσμίως αυξανόμενη τάση για ενοικιάσεις αποθηκευτικών χώρων και αναζητήσεις δημιουργικών λύσεων μέσα στο σπίτι (πολλοί μικροί αποθηκευτικοί χώροι).
Η σημασία του «προσωπικού χώρου» μέσα στο σπίτι
«Θέλω τον χώρο μου». Τέσσερις λέξεις που εδράζουν στις βαθύτερες σκέψεις μας και εκφράζουν την πηγαία ανάγκη κάθε ανθρώπου για οριοθέτηση του περιβάλλοντος στο οποίο συμβιώνει με άλλα άτομα. Τέσσερις λέξεις, που την ίδια στιγμή, εκφράζονται με μεγάλη δυσκολία μέσα σε ένα σπίτι, με αποτέλεσμα το τελευταίο να μετατρέπεται συχνά σε πεδίο μάχης. Το 42% των ερωτηθέντων, παραδέχεται ότι αδυνατεί να διεκδικήσει τον προσωπικό του χώρο μέσα στο σπίτι, ακόμα και να απομακρύνει αντικείμενα που ανήκουν σε κάποιον συγκάτοικο και τα θεωρεί άχρηστα. Δύο στους πέντε αναγνωρίζουν ότι αυτού τους είδους οι συμβιβασμοί προξενούν συνθήκες αποστασιοποίησης ανάμεσα σε ένα ζευγάρι που οδηγούν σε «ασαφείς» καβγάδες και διχάζουν. Μάλιστα, το ίδιο ποσοστό, εκμυστηρεύεται ότι πετάει στα κρυφά αντικείμενα από το σπίτι, θεωρώντας ότι ο συγκάτοικος δεν θα αντιληφθεί αυτή την κίνηση, ενώ αποκαλύπτει ότι ο μοναδικός χώρος στον οποίο μπορεί να αναζητήσει λίγη ηρεμία είναι το μπάνιο.
Σε κάθε περίπτωση, και κατά τα αποτελέσματα της έρευνας, η χάραξη των ορίων και η ικανότητα της έκφρασης (αυτό είναι δικό μου, εκείνο είναι δικό σου, αυτό είναι δικό μας) λειτουργούν απελευθερωτικά και εξισορροπητικά στη συμβίωση, ενώ μειώνουν τις εντάσεις στο σπίτι.
Η πραγματική «παρουσία» μέσα στο σπίτι
Πόσο συχνά νιώθουμε ότι παρότι κινούμαστε στο σπίτι μας, στην πραγματικότητά δεν έχουμε καμία αλληλεπίδραση με τα άτομα που επίσης κατοικούν σε αυτό; Οι φρενήρεις ρυθμοί της καθημερινότητας, συχνά μάς «αποσυνδέουν» από τα αγαπημένα μας πρόσωπα, ακόμα κι βρισκόμαστε μαζί τους κάτω από την ίδια στέγη και πολλοί σπεύδουν να επικαλεστούν την επίδραση της τεχνολογίας (27%) τον χρόνο που καταναλώνουμε στα social media (17%) και τις διάφορες «έξυπνες» συσκευές (smart home), για να δικαιολογήσουν αυτή την αποξένωση. Αυτό που όμως προκύπτει από την έρευνα της ΙΚΕΑ, είναι ότι η τεχνολογία μπορεί να συνδράμει -πέραν των προφανών λειτουργικών λόγων- στη διαμόρφωση μιας καλύτερης καθημερινότητας στο σπίτι, με την προϋπόθεση ότι χρησιμοποιείται σωστά.
Για παράδειγμα δεν είναι λίγοι από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι αρέσκονται στο να χρησιμοποιούν πλατφόρμες μουσικής όσο μοιράζονται εργασίες του σπιτιού ή μαγειρεύουν μαζί με άλλο άτομο, ενώ υπάρχουν και εκείνοι που αντιμετωπίζουν ως πρόκληση την επίμονη προσπάθεια να βρεθεί ισορροπία στη σχέση τεχνολογίας-ανθρώπου.
Κομβικής σημασίας, πάντως, αναδεικνύεται η αλληλεπίδραση με τους συγκατοίκους προκειμένου να είμαστε πραγματικά «παρόντες» στο περιβάλλον που ζούμε και να αισθανόμαστε πλήρεις, με την κουζίνα να ανάγεται στον χώρο του σπιτιού που προδιαθέτει για αμοιβαία επικοινωνία και επαφή.
Η διαδικασία της ανανέωσης
Η ανανέωση του σπιτιού είναι μια διαδικασία που φαίνεται ότι επιδέχεται συνεχείς αναβολές για πολλούς. Το ζήτημα δεν αφορά αποκλειστικά μια ριζική ανακαίνιση, αλλά ακόμα και μια μικρή αναδιάταξη ενός μικρού δωματίου ή ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου που διαδραματίζει ένας χώρος στο σπίτι. Το 21% των ερωτηθέντων απαντά ότι μεταθέτει μια αλλαγή στο σπίτι γιατί φοβάται ότι θα μείνει ανολοκλήρωτη, ενώ το 26% επιθυμεί αυτή την κίνηση, αλλά νιώθει ότι δεν έχει την ενέργεια που απαιτείται για να πραγματοποιηθεί σωστά. Ένα 20% δηλώνει αδύναμο να διαχειριστεί τον διαθέσιμο χώρο που έχει για να οργανώσει σωστά την αλλαγή που θέλει. Εκείνο που διαπιστώνεται ωστόσο, είναι ότι όταν η διακόσμηση του χώρου μας αντανακλά την προσωπικότητα μας, τότε είναι που αισθανόμαστε ουσιαστικά άνετα μέσα σε αυτό. Ακόμα περισσότερο δε όταν εξυπηρετεί τις σύγχρονες, καθημερινές, ανάγκες. Το ερώτημα που τίθεται από τους ερευνητές της ΙΚΕΑ είναι: πώς γίνεται η εποχή να κυλά με γοργούς ρυθμούς, να επιδιώκουμε την εξέλιξη και την ίδια ώρα να μην «εξελίσσουμε» το σπίτι μας;
**Σημειώνεται ότι η εν λόγω έρευνα της πραγματοποιείται κάθε χρόνο από την ΙΚΕΑ, προκειμένου να δέχεται τις παγκόσμιες προσλαμβάνουσες και να δημιουργεί προϊόντα που κάνουν τη διαβίωση στο σπίτι καλύτερη για όλους. Μελετώντας τις βαθύτερες ανάγκες και επιθυμίες των πολιτών, στοχεύει στο σχεδιασμό αγαθών που βασίζονται στις πέντε αρχές του Δημοκρατικού Σχεδιασμού: την ποιότητα, την αισθητική, τη βιωσιμότητα, τη λειτουργικότητα και τη χαμηλή τιμή για να μπορούν να τα αποκτήσουν όλοι.
