Να φάω αυγά ή θα ανέβει η χοληστερίνη μου; Τελικά ο καφές κάνει καλό; Μαργαρίνη ή βούτυρο; Και γιατί εκείνο που μέχρι «χθες» θεωρούνταν βλαβερό για την υγεία τώρα αποθεώνεται από τους ειδικούς; Τα διλλήματα υπάρχουν και θα συνεχίσουν να προβληματίζουν, ωστόσο η επιστήμη έχει εξελιχθεί και ρίχνει φως σε κάθε γκρίζα ζώνη του παρελθόντος, αλλάζοντας όσα ξέραμε.
Μερικές φορές το να διατραφείς σωστά δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα του κόσμου όση όρεξη και αν έχεις να το κάνεις! Και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τον ρυθμό της σύγχρονης ζωής, αλλά και με το «πονοκέφαλο» που δημιουργούν οι αντικρουόμενες διατροφικές συστάσεις που τροφοδούνται άλλες φορές από έρευνες, άλλες φορές από φήμες και διαδόσεις -ένα «από στόμα σε στόμα» που δεν έχει καμία σχέση με την τροφή όμως. Κάπως έτσι έχουν δημιουργηθεί κάποιοι διατροφικοί μύθοι που έχουν εξελιχθεί μέσα στα χρόνια, δημιουργώντας σύγχυση στο καταναλωτικό κοινό. Συνήθως οι μύθοι αυτοί δεν μπορούν να ομαδοποιηθούν καθότι φαίνεται να έχουν διαφορετικό σημείο αφετηρίας. Σίγουρα, μια κατηγοριοποίηση σχετίζεται με τη νοσταλγία του παρελθόντος, μια μοντέρνα τάση να αποθεώνεται οτιδήποτε προέρχεται από το παρελθόν ως πρακτική, τύπου «τότε που ζούσαμε καλύτερα». Ούτε ο καφές, ούτε τα αυγά, ούτε οι ξηροί καρποί έχουν ξεφύγει από αυτή φιλολογία και το ζήτημα δεν έχει να κάνει μόνο με τις ποσότητες.
Πάρτε για παράδειγμα τον καφέ. Τη δεκαετία του ‘80 και του ’90 ήταν αρκετά συχνή η αντίληψη ότι ήταν μια κάπως βλαβερή απόλαυση. Σήμερα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, ειδικά όταν η κατανάλωση δεν ξεπερνάει τα δύο φλιτζάνια την ημέρα, κάτι που συνιστά και ιατρική προτροπή. Ας μην παραξενευόμαστε. Τα επιστημονικά δεδομένα εξελίσσονται (αυτή είναι και η μαγεία της επιστήμης!) και, ναι, αρκετές φορές ανατρέπουν κάποια παλαιότερα δεδομένα, πράγμα απολύτως φυσιολογικό, αφού πριν 50 χρόνια λόγου χάρη γνωρίζαμε πολύ λιγότερα για τη διατροφική αξία των τροφίμων, για αυτό τόσο οι συστάσεις όσο και οι τιμές αναφοράς έχουν αλλάξει. Πλέον, έχουμε εξαιρετικά λεπτομερείς έρευνες, αλλά και την εμπειρία να τις αξιολογήσουμε και να τις αποτιμήσουμε συνδυαστικά: Όχι, οι 5 καφέδες την ημέρα δεν κάνουν καλό και ειδικά αν συνηθίζετε να τους απολαμβάνετε με άδειο στομάχι. Το μέτρο είναι πάντοτε ο σωστός δρόμος, αλλά κι αυτός περνάει μέσα από τη γνώση.Άλλη κλασική περίπτωση είναι τα αυγά. Για δεκαετίες υποστηριζόταν ότι τα αυγά ανεβάζουν σημαντικά τη χοληστερίνη (κακή-LDL χοληστερίνη), για αυτό και όσοι είχαν υψηλά επίπεδα LDL απέφευγαν να τα καταναλώνουν. Νεότερες έρευνες απέδειξαν ότι αν και τα αυγά μπορεί να περιέχουν αρκετή ποσότητα χοληστερόλης, αυτή δεν επηρεάζει ιδιαίτερα τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. Επίσης τα αυγά περιέχουν λεκιθίνη, ένα λιπίδιο που θεωρείται χοληστερινο-προστατευτικό, καθώς λειτουργεί ως αντίβαρο, με αποτέλεσμα η συμβολή του αυγού στην αύξηση της χοληστερίνης, να ελαχιστοποιείται. Αθώα, λοιπόν, και δεν είναι μόνο αυτά.
Υπάρχει και το θέμα με τους ξηρούς καρπούς, που πολλοί άνθρωποι τους είχαν βγάλει από τη διατροφή τους, ως παχυντικούς και βλαβερούς. Τα τελευταία χρόνια αυτή η αντίληψη αλλάζει γοργά και μάλιστα, πολλοί από αυτούς έχουν θεωρηθεί ως superfoods, μια έκφραση που αποδίδεται σε αρκετά είδη πλέον. Ειδικά αν οι ξηροί καρποί είναι ανάλατοι, περιέχουν πολλές βιταμίνες, αντιοξειδωτικά και μέταλλα απαραίτητα για καλή υγεία και ενέργεια.
Αδικαιολόγητη παραπληροφόρηση παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στο ζήτημα του αν είναι ποιοτικότερο διατροφικά το βούτυρο, σε σχέση με τη μαργαρίνη. Αδικαιολόγητη καθώς είναι δεδομένο ότι το βούτυρο γάλακτος είναι ζωικό προϊόν, κάτι που συνεπάγεται πάνω από 50% «κακά» λιπαρά, τα οποία ανεβάζουν τα επίπεδα της χοληστερίνης. Στον θετικό αντίποδα βρίσκονται τα φυτικά προϊόντα όπως είναι το Βιτάμ, επειδή ακριβώς είναι φυσική πηγή απαραίτητων πολυακόρεστων (ω-3 και ω-6) λιπαρών, ενώ έχουν χαμηλή περιεκτικότητα κορεσμένων λιπών και δεν περιέχουν χοληστερόλη. Οι όποιες διαφορετικές απόψεις ακούγονται σχετικά δεν είναι ορθές, καθότι στην καλύτερη περίπτωση αναφέρονται σε διαδικασίες παραγωγής πολύ παλαιότερων δεκαετιών παραγωγής (1950 – 1970), όταν όντως υπήρχε (γενικότερο) θέμα, με τη βιομηχανία τροφίμων. Εδώ και πάνω από 20 χρόνια υπάρχουν και οι τεχνολογικές υποδομές και οι καινοτομικές μέθοδοι, έτσι ώστε οι μαργαρίνες να είναι απαλλαγμένες από τα υδρογονωμένα λιπαρά (trans λιπαρά).
Κάπως έτσι, τρόφιμα που είχαν δαιμονοποιηθεί στο παρελθόν, τώρα κερδίζουν διαρκώς υποστηρικτές. Ο καλύτερος δρόμος για τη σωστή διατροφή περνάει, λοιπόν, μέσα από τη γνώση. Το παρελθόν της ημιμάθειας, των σκοπιμοτήτων, των ελλιπών στοιχείων και των διατροφικών μύθων δεν έχει θέση στη σημερινή εποχή. Αυτό που έχει θέση είναι ένα απολαυστικό και υγιεινό πρωινό με ομελέτα, ξηρούς καρπούς και μερικές φέτες με Βιτάμ, γάλα, ένα φρέσκο χυμό ή καφέ. Και η μέρα που ξεκινάει γίνεται αυτόματα πολύ καλύτερη.
