Φοιτήτρια στο Πολυτεχνείο, νικήτρια σε παγκόσμιους διαγωνισμούς ρομποτικής, ερευνήτρια στον κλάδο του STEM και ιδρύτρια της MKO Unique Minds… μόλις στα 23 της χρόνια. Η Διάνα σπάει τα στερεότυπα και αντιμετωπίζει ευθέως τις προκλήσεις στον κλάδο των θετικών επιστημών.
Πέρυσι κατέκτησε την πρωτιά στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Ρομποτικής στη Σανγκάη. Είναι η πρώτη Ελληνίδα που έγινε δεκτή σε Παγκόσμια Ολυμπιάδα Ρομποτικής ως μέλος κριτικής επιτροπής και η νεότερη ηλικιακά που βρέθηκε σε αυτή τη θέση. Από το 2009 έως σήμερα, ακούει ανελλιπώς το όνομα της από τα μεγάφωνα πανελληνίων και διεθνών διαγωνισμών ρομποτικής, για να παραλάβει βραβεία, ως αναγνώριση των κόπων της. Το 2016 ίδρυσε και έκτοτε ηγείται της Unique Minds, ενός Μη Κερδοσκοπικού Οργανισμού που παρέχει ακαδημαϊκό προσανατολισμό σε μαθητές Λυκείου. Η Διάνα Βουτυράκου, η 23χρονη καθηγήτρια εκπαιδευτικής ρομποτικής, παρομοιάζει την αφοσίωσή της στον κλάδο της ρομποτικής με εκείνη των αθλητών που κάνουν πρωταθλητισμό και αναγάγει κάθε διάκριση που λαμβάνει σε αφορμή για να προσπαθεί περισσότερο και να δίνει αξία στο έργο της. Και αυτό είναι που έχει τη μεγαλύτερη σημασία, όπως λέει η ίδια: οι εμπειρίες από το εκπαιδευτικό «ταξίδι» της προετοιμασίας, όχι η νίκη.
Μιλήσαμε μαζί της για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει στον κλάδο του STEM, για τη συνεισφορά της ρομποτικής, τα ελπιδοφόρα μηνύματα που φέρνει ο συνδυασμός της με τη βιοϊατρική και τα όνειρα για τα οποία αγωνίζεται η ίδια η Διάνα.
Η συνεισφορά της εκπαιδευτικής ρομποτικής
«Για εμένα είχε πολλαπλά οφέλη, καθώς έχω τόσο εμπειρία σα μαθήτρια που έρχεται σε επαφή με την εκπαιδευτική ρομποτική, όσο και ως καθηγήτρια εκπαιδευτικής ρομποτικής στη συνέχεια. Σα μαθήτρια με βοήθησε να έχω περισσότερη εμπιστοσύνη στον εαυτό μου και τις δυνατότητες μου, γιατί μου έμαθε να φτιάχνω ένα οργανωμένο πλάνο, να δουλεύω με συνέπεια, να μην απογοητεύομαι και τελικά να υλοποιώ μία ιδέα. Έμαθα να μη τα παρατάω στην πρώτη δυσκολία και κυρίως καλλιέργησα project management skills που μου ήταν απαραίτητα όταν ξεκίνησα τη ΜΚΟ Unique Minds».
Οι προκλήσεις όταν κάνεις κάτι μη συνηθισμένο στη χώρα σου
«Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζω ακόμα και τώρα, πηγάζει από το νεαρό της ηλικίας μου. Πολλές φορές άτομα με έχουν κρίνει ως “ακατάλληλη” για μια δουλειά, λόγω ηλικίας. Οι άνθρωποι συχνά σχηματίζουν εύκολα μία άποψη για εσένα χωρίς να σε γνωρίζουν. Κάθε φορά λοιπόν που αποφασίζεις να ξεχωρίσεις κάπου (με την έννοια του να κάνεις κάτι μη συνηθισμένο για τα δεδομένα της χώρας σου), πράγμα αρκετά απλό όταν σαν γυναίκα ανήκεις στη μειονότητα του κλάδου σου, πρέπει να δεχθείς ότι εκτίθεσαι τόσο θετικά όσο και αρνητικά. Για ένα 18χρονο κορίτσι όμως (όπως ήμουν όταν ξεκίνησα), που χωρίς πτυχίο μπήκε να κάνει το μάθημα της ρομποτικής, τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά. Δεν ήταν λίγοι οι γονείς που με θεώρησαν ακατάλληλη ή που ζήτησαν να αντικατασταθώ, πριν καν ξεκινήσω να κάνω μάθημα στα παιδιά τους. Επιπλέον υπήρξαν γονείς που ζητούσαν το παιδί τους να ασχοληθεί με τη ρομποτική (ασχέτως αν το παιδί ήθελε ή όχι) και ασκούσαν πίεση για να παρέμβω σχετικά.
Αποφάσισα πως υπόλογη είμαι μόνο στον εαυτό μου και στους μαθητές μου, αυτοί τελικά θα κρίνουν το έργο μου. Ανέλαβα να προετοιμάσω μαθητικές ομάδες ρομποτικής για διαγωνισμούς, τους οποίους και κερδίσαμε όλους. Πέντε χρόνια μετά, έχω την άνεση να απορρίψω δουλειές, αλλά και την ευχαρίστηση να ξανασυνομιλώ με γονείς που στο παρελθόν με θεώρησαν «ακατάλληλη». Έμαθα να βρίσκω τρόπους να λύσω μια κατάσταση και όχι δικαιολογίες για να υπεκφεύγω, να μην απαντάω με λόγια, αλλά με αποτελέσματα. Κυρίως, όμως, έμαθα πως στο τέλος της μέρας είσαι εσύ και ο εαυτός σου, οπότε με αυτόν πρέπει να είσαι εντάξει, με τα θέλω σου και τους στόχους που έχεις θέσει. Αν κρίνεις ότι έκανες κάτι καλά, αφιερώνοντας το 100% της ενέργειας σου, κοινωνικές νόρμες και στερεότυπα δεν πρέπει καν να σε απασχολούν».
«Η ενασχόληση με τη ρομποτική είναι όπως του αθλητή που κάνει πρωταθλητισμό»
«Πίσω από κάθε ρομποτικό πρότζεκτ κρύβεται δουλειά 1,5-2 χρόνων, οπότε η νίκη για μένα είναι η αναγνώριση της αξίας μιας δουλειάς, την οποία εγώ εξαρχής έχω πιστέψει. Παράλληλα, κάθε βραβείο μεταφράζεται στο μυαλό μου ως μία υπόσχεση προς τον εαυτό μου και τους ανθρώπους μου, ότι θα προσπαθήσω ακόμα περισσότερο και πως με τα έργα μου θα αποδεικνύω καθημερινά πως άξιζα τη διάκριση. Όμως η σημαντική επίδραση της ρομποτικής, δεν έρχεται από τις νίκες, αλλά από όλο το “ταξίδι» της προετοιμασίας για το διαγωνισμό.
Η ενασχόληση μου με τη ρομποτική είναι όπως ενός αθλητή που κάνει πρωταθλητισμό. Καθημερινή προπόνηση, έρευνα για νέα πρότζεκτ ή βελτιώσεις όσων ήδη έχω κάνει, πολύωρη προετοιμασία της μακέτας και της παρουσίασης (video, report) που ακολουθεί. Πειθαρχία, υπευθυνότητα και οργανωτικότητα, είναι οι άμεσες επιδράσεις της συμμετοχής σε διαγωνισμούς στην προσωπική και επαγγελματική μου πορεία. Ακόμα η αυτοπεποίθηση που καλλιέργησα με βοήθησε στο πανεπιστήμιο, όταν πήγα σε καθηγητές ή σε εργαστήρια και ζήτησα να αναλάβω project ή να παρουσιάσω εργασίες σε συνέδρια. Στον αντίποδα συμφοιτητές μου με κοιτούσαν με απορία για το “θράσος» μου με την ερώτηση που άκουγα ξανά και ξανά: “Μα αφού δεν το κάνει κανείς, γιατί εσύ;”.
Αγαπώ τη χώρα μου για όσα που έχει δώσει, όμως δεν μπορώ παρά να ελπίζω ότι θα μάθουμε να μοιραζόμαστε όχι μόνο τις καλές στιγμές (διακρίσεις), αλλά και τις δύσκολες (κρατική στήριξη).
Γυναίκες στον κλάδο των θετικών επιστημών
«Δυστυχώς ακόμα και το 2019 οι γυναίκες αποτελούν μειονότητα στο χώρο μας, ενώ το στερεότυπο ότι οι γυναίκες δεν είναι αρκετά ικανές στους κλάδους STEM, παραμένει. Φταίμε όλοι μας. Οι δάσκαλοι που θα αναφέρουν ένα σωρό σημαντικούς επιστήμονες την ώρα του μαθήματος, αλλά σπάνια κάποια γυναίκα. Οι γονείς που στα αγόρια θα πάρουν εργαλεία και στα κορίτσια κούκλες για να παίζουν. Και ο καθένας μας ξεχωριστά, γιατί παρά τα εμπόδια οφείλουμε να προσπαθήσουμε, ώστε τα νεότερα κορίτσια να βρουν καλύτερες συνθήκες στον κλάδο».
«Η Ελλάδα προσφέρει πολλά – οι νέοι συχνά το ξεχνάμε»
«Αν και βρίσκομαι στο εξωτερικό, σύντομα θα επιστρέψω στην Ελλάδα. Η χώρα μας προσφέρει πολλά, και είναι κάτι που συχνά οι νέοι το ξεχνάμε. Γνώρισα τη ρομποτική μέσα από το δημόσιο σχολείο, με καθηγητές που ως σωστοί παιδαγωγοί αναζητούσαν ερεθίσματα να προσφέρουν στους μαθητές τους. Φοίτησα σε δημόσιο Πανεπιστήμιο, στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και παρά το γεγονός ότι έχω παρακολουθήσει μαθήματα στο Stanford και το UCSD -πανεπιστήμια με εντυπωσιακά εργαστήρια και καλύτερες υποδομές- συνειδητοποίησα ότι η ίδια η παράδοση του μαθήματος δεν υπερισχύει πουθενά σε σχέση με το Πολυτεχνείο. Έχω την ανάγκη να προσφέρω και εγώ σε αυτή τη χώρα που νιώθω ότι μου έδωσε τόσα. Με τον τρόπο που μπορώ και γνωρίζω, μέσω της δουλειάς και της έρευνάς μου.
Το όνειρό μου είναι να δουλέψω σε μεγάλα ερευνητικά κέντρα ανά τον κόσμο, στον τομέα των ρομποτικών χειρουργικών μηχανημάτων. Στόχος μου είναι να συνδράμω στη βελτίωση ενός μηχανήματος ώστε να εύχρηστο και αποδοτικό στον γιατρό, αλλά και οικονομικά πιο προσιτό ώστε κάθε πολίτης να έχει τη δυνατότητα να χειρουργηθεί με τη βοήθεια ρομπότ, αφού τα οφέλη τους έναντι της συμβατικής ανοικτής επέμβασης είναι πλέον αποδεδειγμένα.
Το όραμα μου για το μέλλον είναι απλό: θέλω να ασχολούμαι με αυτό που αγαπώ και με γεμίζει, ώστε να νιώθω χρήσιμη μέσα από τη δουλειά μου».
Άνθρωπος VS Ρομπότ
«Είναι γεγονός ότι η ανάπτυξη της ρομποτικής αν και ανοίγει νέες θέσεις εργασίας (συντηρητές, προγραμματιστές, κατασκευαστές κτλ), αθροιστικά τις μειώνει, αφού ένα ρομπότ μπορεί να αντικαταστήσει δεκάδες άτομα σε μία γραμμή παραγωγής. Σίγουρα ένα ρομποτικό μηχάνημα έχει αρκετά πλεονεκτήματα συγκριτικά με τον άνθρωπο: για παράδειγμα δεν εμφανίζει σημάδια κόπωσης ή μπορεί να εκτελέσει την ίδια εργασία πολλές φορές με τον ίδιο ακριβώς τρόπο κ.α.
Η διαφορά στα νέα επαγγέλματα που θα δημιουργηθούν είναι ότι θα απαιτούν αρκετή εκπαίδευση και εξειδίκευση συγκριτικά με όσα θα αντικατασταθούν από ρομπότ. Επίσης είναι πολλά τα επαγγέλματα που θα χρειάζονται έναν άνθρωπο να επιβλέπει ή να χειρίζεται το ρομποτικό μηχάνημα, όπως συμβαίνει στην ρομποτική χειρουργική σήμερα.
Δεν θεωρώ απειλητική την τεχνολογική πρόοδο, αν αυτή γίνεται προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Δηλαδή η τεχνολογία από μόνη της δεν μπορεί να αποτελέσει απειλή, αλλά ο τρόπος που ο άνθρωπος θα τη χειριστεί θα καθορίσει την τελική της έκβαση».
Ελπιδοφόρα μηνύματα από τον κλάδο της ρομποτικής και της βιοϊατρικής
«Το κυριότερο είναι οι εξατομικευμένες θεραπείες. Ο στόχος της βιοϊατρικής είναι να αντιμετωπίσει κάθε άνθρωπο ως ξεχωριστή οντότητα και να καθορίσει τη θεραπεία του. Αυτό θα γίνεται με πολλούς τρόπους: από τους βιοαισθητήρες που θα στέλνουν live-data στο γιατρό, ώστε να προσαρμόζει τη δόση φαρμάκου ενός ασθενή, μέχρι τα big data analysis μιας εικόνας που θα δείχνει την ακριβή πάθηση ενός ασθενούς. Στο κομμάτι της ρομποτικής χειρουργικής τώρα, η ποιότητα ζωής των ασθενών μετά το χειρουργείο θα βελτιώνεται , ενώ θα μειώνεται η παραμονή τους στο νοσοκομείο. Ακόμα και η ψυχολογία του ασθενούς θα βελτιώνεται, αφού οι ουλές μειώνονται σε μέγεθος ή γίνονται σε σημεία όπου δε φαίνονται εξωτερικά (πχ δια στόματος).
Επίσης, η χρήση του IoT θα επιφέρει θετικές αλλαγές σε πολίτες απομακρυσμένων περιοχών. Η ψηφιακή και η επαυξημένη πραγματικότητα(VR&AR) εντάσσονται ήδη σε χειρουργεία, αλλά και σε προ και μετεγχειρητικούς ελέγχους – θεωρώ ότι τα επόμενα χρόνια θα χρησιμοποιούνται ευρέως, ως συμπληρωματικό βοήθημα για τον ιατρό. Παράλληλα, θα δούμε ραγδαία ανάπτυξη στις εξ-αποστάσεως επεμβάσεις, για παράδειγμα ένας γιατρός από την Αμερική θα μπορεί να καθοδηγεί ένα ρομπότ σε χειρουργείο της Κρήτης.
«Το αύριο μοιάζει με το νερό, δεν έχει σχήμα, εσύ του το δίνεις! Το φυσικό μεταλλικό νερό ΖΑΓΟΡΙ αγκαλιάζει τους νέους που δημιουργούν ένα καλύτερο αύριο για την Ελλάδα μας! Ένα αύριο που θα μας κάνει όλους υπερήφανους. Ζαγόρι, Το καλό το’ χουμε μέσα μας!»
