Είναι γεγονός ότι το αυξημένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και η σχέση του με την κλιματική αλλαγή και γενικότερα την υποβάθμιση του περιβάλλοντος είναι πλέον εμφανής ακόμα και στους πλέον δύσπιστους παρατηρητές. Η παραδοχή αυτή έχει, πρόσφατα, αποτελέσει μοχλό πίεσης και δημιουργό τάσης προς την αναστροφή της υφιστάμενης προβληματικής κατάστασης με ολοένα και περισσότερες χώρες ανά τον κόσμο να χαράζουν πιο πράσινες και φιλικές προς το περιβάλλον στρατηγικές.
Το αγροτικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα περιέχει το σύνολο των επιπτώσεων της αγροτικής δραστηριότητας στο περιβάλλον. Αφορά μεταξύ άλλων στην αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων, των αγροχημικών αλλά και της ενέργειας, τα οποία μπορεί να επιβαρύνουν σημαντικά το περιβάλλον, να επηρεάζουν την ασφάλεια των τροφίμων αλλά και να αυξήσουν το κόστος της παραγωγής τροφίμων.
Όσον αφορά στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος, ανάλογα με την ένταση της αγροτικής δραστηριότητας υπάρχει κίνδυνος μεταξύ άλλων να υποβαθμιστούν φυσικοί πόροι όπως το έδαφος και ο αέρας ή και να εξαντληθούν φυσικοί πόροι όπως το αρδευτικό νερό. Για παράδειγμα, η μη ορθολογική χρήση του αρδευτικού νερού, πέρα από την κατασπατάληση του συγκεκριμένου φυσικού πόρου, μπορεί να προκαλέσει υποβάθμιση του εδάφους (όπως διάβρωση, αλάτωση κ.λπ.), η οποία σε συνδυασμό με την υπερβολική χρήση αγροχημικών προκαλεί μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα εξαιτίας της νιτρορύπανσης, διαταραχές στη βιοποικιλότητα ενός οικοσυστήματος, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθεί ακόμη και ερημοποίηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων, με κύρια χαρακτηριστικά την εμφάνιση λειψυδρίας και έλλειψης θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος.
Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι η γεωργία αποτελεί τον μεγαλύτερο καταναλωτή νερού στον κόσμο και η Ελλάδα εμφανίζεται ως μια από τις χώρες με το μεγαλύτερο «υδάτινο αποτύπωμα» στον κόσμο.
Επιπρόσθετα, το 45% της ευρωπαϊκής επικράτειας αντιμετωπίζει προβλήματα ποιότητας εδάφους, πολύτιμα οικοσυστήματα (και μαζί με αυτά πολύτιμες υπηρεσίες που παρέχουν τα οικοσυστήματα) έχουν καταστραφεί ή εξαφανιστεί και περίπου το 40% των γεωργικών γαιών είναι ευάλωτες στη νιτρορρύπανση.
Αντίστοιχα, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, το 25% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως προέρχεται από δραστηριότητες παραγωγής τροφίμων, με το 27% του ποσοστού αυτού να παράγεται από τη γεωργία και την παραγωγή ζωοτροφών ενώ σχετικοί τομείς όπως η κτηνοτροφία και η αλιεία συμβάλλουν με το 31%. Για παράδειγμα, η εφαρμογή λιπασμάτων και κοπριάς απελευθερώνει υποξείδιο του αζώτου, η παραγωγή ρυζιού μεγάλες ποσότητες μεθανίου και τα γεωργικά μηχανήματα διοξείδιο του άνθρακα.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι η αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης τροφίμων, η οποία αναμένεται να αυξηθεί κατά 70% έως το 2050 σε συνδυασμό με την αυξημένη πίεση στο περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους, αποτελεί μια σημαντική πρόκληση παγκοσμίως, που αναζητά λύσεις.
Η ευφυής γεωργία εργαλείο για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της παραγωγής
Στην Ελλάδα, η ευφυής γεωργία με πρωτοπόρο το σύστημα ευφυούς γεωργίας gaiasense της NEUROPUBLIC, μέσα από τις συμβουλές που παρέχει σε γεωργικούς συμβούλους και αγρότες συμβάλλει στη καλύτερη δυνατή διαχείριση της παραγωγής. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σύστημα που αξιοποιεί πληθώρα δεδομένων, επιστημονική γνώση και πρακτική εμπειρία για να υποστηρίξει τους αγρότες στην καθημερινή τους προσπάθεια για παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων. Συμβάλλει στην ορθολογική διαχείριση των εισροών, έτσι ώστε το χωράφι να μην δέχεται τίποτε παραπάνω από αυτά που πραγματικά χρειάζεται η καλλιέργεια.
Με αυτόν τον τρόπο το σύστημα ευφυούς γεωργίας gaiasense της NEUROPUBLIC συμβάλλει στην περιβαλλοντική και την οικονομική αειφορία της αγροτικής παραγωγής, και κατά συνέπεια στην μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της παραγωγής, με τους εξής τρόπους:
• Βελτιστοποίηση της διαχείρισης των αγροχημικών: Με την ενημέρωση που λαμβάνει από το gaiasense ο αγρότης γνωρίζει πότε πρέπει και πότε δεν χρειάζεται να ψεκάσει και να λιπάνει, με αποτέλεσμα να μπορεί να αποφεύγει τους περιττούς και άκαιρους ψεκασμούς και τις επιπλέον λιπάνσεις. Έτσι μειώνει το συνολικό αριθμό των σχετικών ενεργειών στους απολύτως απαραίτητους, γεγονός που συμβάλλει μεταξύ άλλων και στη μείωση των σχετικών μετακινήσεων (π.χ. ελκυστήρων ψεκαστικών).
• Προστασία των φυσικών πόρων: όπως αναφέρεται παραπάνω με τις υπηρεσίες ευφυούς γεωργίας του gaiasense επιτυγχάνεται βελτιστοποίηση της διαχείρισης των αγροχημικών αλλά και καλύτερη διαχείριση του αρδευτικού νερού. Έτσι προστατεύονται σε μεγάλο βαθμό το έδαφος, ο υδροφόρος ορίζοντας και η ατμόσφαιρα από την υποβάθμιση που προκαλούν οι επιπλέον περιττές αρδεύσεις και εφαρμογές αγροχημικών.
Για παράδειγμα ο αγρότης μπορεί να διαχειριστεί πόρους όπως το αρδευτικό νερό, το οποίο πολλές φορές βρίσκεται σε έλλειψη. Σε αρκετές μάλιστα περιπτώσεις, η άρδευση πραγματοποιείται με γεωτρήσεις σε μεγάλα βάθη, που όχι μόνο εξαντλούν τα αποθέματα του υδροφόρου ορίζοντα, αλλά στην περίπτωση παραθαλάσσιων περιοχών μπορεί να οδηγήσουν στην άντληση υφάλμυρου νερού, προκαλώντας προβλήματα τόσο στη γονιμότητα του εδάφους όσο και στην άρδευση της καλλιέργειας.
Με την αποφυγή της υπεράρδευσης ο παραγωγός μειώνει τον κίνδυνο προσβολής από ασθένειες που ευνοούνται από την αυξημένη υγρασία, καθώς και την έκπλυση θρεπτικών όπως το άζωτο σε βάθη που δεν μπορεί να φτάσει το ριζικό σύστημα των φυτών γεγονός που οδηγεί στο σημαντικό πρόβλημα της νιτρορύπανσης. Επίσης, εξασφαλίζοντας σωστή άρδευση και θρέψη των φυτών, μειώνεται ταυτόχρονα ο κίνδυνος υποβάθμισης του εδάφους και της βιοποικιλότητάς του.
• Καλύτερος προγραμματισμός του συνόλου εργασιών: Με το gaiasense ο αγρότης έχει πολύ καλύτερη εικόνα για το πότε πρέπει να ποτίσει, να ψεκάσει, να προσθέσει λίπασμα στην καλλιέργειά του. Έτσι, ο αγρότης γνωρίζει εκ των προτέρων τις εργασίες που έχει να κάνει τις επόμενες ημέρες, και περιορίζει τις μετακινήσεις στα χωράφια του, οργανώνει καλυτέρα την ημέρα του και έχει τη δυνατότητα για τον καλύτερο προγραμματισμό του συνόλου των εργασιών του.
Έτσι, το gaiasense βοηθά τους αγρότες να παράγουν βιώσιμα και αποδοτικά, μειώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της παραγωγής τους και παράγοντας προϊόντα τα οποία μπορούν να διατεθούν στις διεθνείς αγορές. Στόχος είναι να υπάρξει πιστοποίηση με ειδική σήμανση για τα προϊόντα που παράγονται με αυτόν τον τρόπο, έτσι ώστε να προωθούνται περισσότερο σε αναπτυγμένες αγορές και σε συνειδητοποιημένους καταναλωτές.
Τι ακριβώς όμως είναι το gaiasense?
Σήμερα η υποδομή του gaiasense περιλαμβάνει ένα εκτεταμένο δίκτυο αγροτεμαχίων αναφοράς (320 στις αρχές του 2021) σε περισσότερες από 25 διαφορετικές καλλιέργειες.
Χρόνο με το χρόνο, οι εκτάσεις που καλύπτονται από το gaiasense υπερδιπλασιάζονται. Σε λίγα χρόνια θα καλύπτεται το μεγαλύτερο μέρος της Ελληνικής αγροτικής γης και θα υποστηρίζονται ακόμη περισσότερες καλλιέργειες.
Σημαντικό μέρος της επιτυχίας του συστήματος έγκειται στο γεγονός ότι εξελίσσεται διαρκώς για να καλύψει τις ανάγκες των αγροτών. Στο πλαίσιο αυτής της εξέλιξης δημιουργήθηκε και το gaiasense app.
Το gaiasense app, αξιοποιεί τις δυνατότητες και τα οφέλη του συστήματος ευφυούς γεωργίας gaiasense με εύκολο τρόπο. Με το νέο app, κάθε αγρότης μπορεί να μάθει περισσότερα για τον καιρό και τα επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα, όχι μόνο στην περιοχή του αλλά και στο κάθε αγροτεμάχιό του ξεχωριστά. Μπορεί να μάθει να ποτίζει και να ψεκάζει πιο σωστά. Να βλέπει πώς αναπτύσσεται η καλλιέργειά του, από όπου κι αν βρίσκεται. Να μειώνει το κόστος παραγωγής και το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα και να αυξάνει την ποιότητα και το κέρδος.
gaiasense1: To πρώτο βήμα του αγρότη στην ψηφιακή γεωργία.
Το gaiasense1, το πρώτο διαθέσιμο πακέτο της εφαρμογής, αποτελεί και το πρώτο βήμα για την είσοδο του αγρότη στην ευφυή γεωργία. Έχει πληροφοριακό χαρακτήρα και παρέχει όλα τα δεδομένα που χρειάζεται ο παραγωγός για να κάνει πιο εύκολα και πιο αποδοτικά τη δουλειά του. Μέσα από το κινητό του ο αγρότης μπορεί να βλέπει πληροφορίες σχετικά με:
• τον καιρό: να λαμβάνει εξατομικευμένες πληροφορίες για το αγροτεμάχιο του, όπως η πρόγνωση καιρού και οι προειδοποιήσεις ακραίων καιρικών φαινομένων.
• την φυτοπροστασία: έγκαιρες προειδοποιήσεις σε περίπτωση πιθανότητας εμφάνισης κάποιου εχθρού ή ασθένειας της καλλιέργειας, καθώς και καταλληλότητα των καιρικών συνθηκών για την πραγματοποίηση ψεκασμών.
• την άρδευση: πληροφορίες για τους υδατικούς δείκτες με σκοπό να βελτιώσει τη διαχείριση του αρδευτικού νερού και των ποτισμάτων.
• τη λίπανση: μέσα από την παρακολούθηση της καλλιέργειας του, από δορυφορικές εικόνες και τον δείκτη βλάστησης NDVI.
• την πορεία της καλλιέργειας: μέσα από τους ημεροβαθμούς ανάπτυξης και τις ώρες ψύχους.
• την εδαφοκλιματική καταλληλότητα: μέσα από τη λίστα με τις πιο κατάλληλες καλλιέργειες που ευδοκιμούν σε μια συγκεκριμένη περιοχή, σε περίπτωση που θέλει να αλλάξει την καλλιέργειά του.
• την οργάνωση των αγροτεμαχίων: με δυνατότητες ταξινόμησης και διαχείρισής τους
• τον δείκτη βλάστησης NDVI: για τον έγκαιρο εντοπισμό προβλημάτων της καλλιέργειας σε κάποιο κομμάτι του χωραφιού.
• την ευφυή γεωργία: με έναν ψηφιακό οδηγό να δίνει απαντήσεις σε θέματα φυτοπροστασίας, άρδευσης και λίπανσης αλλά και χρήσιμες πληροφορίες για την εφαρμογή.
• νέα και ειδοποιήσεις για την παραγωγή και τις επιδοτήσεις του.
gaiasense2: Εξατομικευμένες συμβουλές για καλύτερη παραγωγή και μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
To gaiasense2 βοηθά τον παραγωγό να προχωρήσει ένα βήμα παραπάνω. Γιατί περιλαμβάνει όλα όσα προσφέρει το gaiasense1 και επιπλέον εξατομικευμένες συμβουλές σχετικά με την ποσότητα λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και αρδευτικού νερού που χρειάζεται η καλλιέργειά του. Με την ορθολογική χρήση των παραπάνω επιτυγχάνεται σημαντική μείωση στο κόστος παραγωγής.
gaiasense3 : Το μεγάλο «άλμα» στην εξωστρέφεια και τα κέρδη.
Το gaiasense 3 βοηθά τον παραγωγό να μεγιστοποιήσει την απόδοση της καλλιέργειάς του εφαρμόζοντας τις πιο σύγχρονες πρακτικές που προσφέρει η τεχνολογία σε συνδυασμό με την επιστημονική γνώση ενός εξειδικευμένου γεωργικού συμβούλου. Με λίγα λόγια, το gaiasense3 περιλαμβάνει όλα όσα προσφέρουν το gaiasense1 και gaiasense2 και επιπλέον την υποστήριξη από έναν εξειδικευμένο γεωργικό σύμβουλο. Για να μπορεί να παίρνει σημαντικές αποφάσεις σε θέματα φυτοπροστασίας, άρδευσης και λίπανσης εύκολα, άμεσα και με ασφάλεια.
Περιβαλλοντικό αποτύπωμα και περιβάλλον: Τα επόμενα βήματα
Με βάση τις στρατηγικές και τα μέτρα που έχει ανακοινώσει η ΕΕ για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της γεωργίας μέσα στα επόμενα χρόνια και με πρώτο ορόσημο το έτος 2030, θα αναδειχθεί ιδιαίτερα ο ρόλος των συστημάτων διαχείρισης της αγροτικής παραγωγής όπως το gaiasense της NEUROPUBLIC, τα οποία συμβάλλουν στη μείωση του αποτυπώματος της αγροτικής παραγωγής, προκειμένου για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της ΕΕ όσον αφορά στη γεωργία.
Με δεδομένη λοιπόν την φιλοπεριβαλλοντική προσέγγιση της ΕΕ για τα επόμενα χρόνια αλλά και την ολοένα αυξανόμενη ζήτηση για προϊόντα που έχουν παραχθεί με μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα – τόσο από συνειδητοποιημένους καταναλωτές όσο και από μεγάλες εταιρείες λιανικής – το μέλλον της αγροτικής παραγωγής βασίζεται σε μια περισσότερο βιώσιμη προσέγγιση, όπως αυτή που εξασφαλίζει η ευφυής γεωργία.
